TÜRK ADI

Türk Milleti'nin tarihi insanlik tarihi kadar eskidir. "Türk" sözü tarihin en eski çaglarindan beri kullaniliyordu ve belirli bir kavmin yada kavimler birliginin adi olarak mevcuttu.
Türkler'in köklü ve çok zengin bir tarihe ve kültüre sahip olmasi nedeniyle birçok bilim adami "Türk" adinin nereden geldigi hakkinda arastirmalar yapmis, bu arastirmalar neticeside Türk adi ilk defa MÖ. XIV. yy'da "Tik" vveya "Tikler" adiyla geçmeye baslamistir. Diger bir görüse göre ise Türk adi MÖ. XIV. yy'dan öncede varoldugudur. Zira Türk irkinin tarihi insanligin tarihi kadar eskidir. Bu gerçegi kavmi ve milli mitolojilerde ve tarihi olusumlarda izaheden eski kayitlarda görmek mümkün olmaktadir.
Türk irkinin çok eski olmasi nedeniyle Türk adinin nerden geldigi hakkinda birçok iddia ve görüsler ileriye sürmüslerdir. Buna göre,

-Heredotos'un dogiu kavimleri arasinda zikrettigi TARGITAB'lar.

-Iskit topraklarinda dogduklari söylenen TYRKAE'ler

-Tevratta adi geçen Togarma'lar.

-Eski Hint kaynaklarinda tesadüf edilen TURUKHA'lar veya THRAK'lar

-Esiki Ön Asya çivili metinleride görülen TURUKKU'lar.

-Çin Kaynaklarinda MÖ. I.yy'da rol oynadiklari belirtilen TIK veya DI'ler
Bizzat "Türk" adini tasiyab Türk kavimleri olarak gösterilmektedir.

Islam kaynaklarinda yer alan Iran menseli "Zend - Avesta" rivayetleri ile Israil menseli "Tevrat" rivatetleride Nuh Peygamber'in torunu olan Yafes'in oglu "Türk" ile Iran rivayetlerideki Feridun'un oglu "Türac" vveya "Tur"un soyu türk adini tasiyan ilk kavim olarak gösterilmek istenmistir.
"Avesta"da yer alan "Ebül Beser"den (1) ,Cemil ve ogu Ferdiun'dan bahsedilmektedir. "Ferdidun ülkesi Salm, Irak ve Turak (Türk) ismindeki üç oglu arasinda pay etmistir. Salma!a bugünkü Iran ve havalisi, Irak'a bugünkü Irak ve havalisi ,Turak'a ise Orta Asya ve Çin havvalisi düsmüstür. Feridun ölünce Irak, Salm'a saldirarak Iran ve havalisini almis,dahasonra Turak'a saldirmistir.
Irak, Turak'i yenememis, savas bunlarin torunlarina uzanan dek senelerce sürmüstür. Sonunda Turak'in torunu "Afrasyap"(2) Irak torunun "Muncihir"i maglup ederek Ceyhun nehri sinir kabul edilen bir anlasma yapmistir. Bu tarihten sonra ceyhun nehri dogusunda "TURAN", batisina da "IRAN" denmistir.
Tevrat rivayetleride ise Nuh tufanindan sonra Nuh peygamber dünyayi üç oglu arasinda pay etmis.Yafes'e Orta Asya ve Çin ülkeleri düsmüs,Yafes ölürken tahtini sekiz ogullarindan biri olan "TüRK" e birakmistir.
Görülmektedirki Hz. Adem devrina yakin zamanlarda Turak(Türk)'den Iran-Turan savaslarindan ve Alp Er Tunga gibi büyük bir Türk Basbugunndan ve Saka Imparatorlugu Kaga'nindan bahsedilmektedir. Yukarida mitoloji ve tarihi kayitlar içerisinde yer alan "Türk" kelimeleriden ,Türk adinin nekadar eski oldugu ortyaya çikmaktadir.
MÖ XIV. yy'da yer alna "Tik"ler ile dünyada mevcut olan medeniyetlerin en eskisi olan MÖ. VII. yy. da Orta Asya'da kurulan "Anav" medeniyeti de Türkler tarafindan kurulmustu. O halde Türkler MÖ. XIV. yy'da Tik'ler , MÖ. VII. yy'da Anavlar ,MÖ IV yy'da Sakalr ile tarih kayitlarinda yer almaktadir.
Türk kelimesinin yazili olarak kullanilmasi ilk defa MÖ 1328 yilinda Çin tarihide "Tu-Kiu" seklinde görülmektedir.
MÖ. I yy'da Roma'li yazarlardan biri olan Pompeius Meala'nin Azak Denizi kuzeyinde yasayan halktan "Turcae" olarak bahsetmesi ile ilk defa yazili olarak karsilasiyoruz.
Türk adinin tarih sahnesine çikisi MS VI yy'da kurulan Kök-Türk Devleti ile olmustur. Orhun kitablerinde yer alan "Türk" adi daha çok "Türük" seklide gösterilmektedir. Bundan dolayi Türk kelimesini Türk Devleti'nin ilk defa resmi olarak kullanilan siyasi tesekkülün Kök-Türk imparatorlugu oldugu bilinmektedir. Kök-Türkler'in ilk dönemlerinde Türk sözü bir devlet adi olarak kullanilmisken,sonrada Türk millietini ifade etmek için kullanilmaya baslanmistir.
MS. 585 yilinda Çin Imparatoru'nun KÖK-TüRK Kagani Isbara'ya yazdigi mektupta"Büyük Türk Kagani" diye hitap etmesi, Isbara Kagan'in ise Çin Imparatoruna vverdigi cevabi mektupta "Türk Devleti'nin Tanri tarafindan kurulusundan bu yana 50 yil geçti" hitaplari Türk adini resmilestirmistir.
Kök-Türk yazitlarinda Türk sözü daha çok "Türk Budun" seklide geçmektedir. Türk Budun'un ise Türk Milleti oldugu bilinmektedir. Dolayisiyla türk adi bu dönemlerde bir toplulugun veya kavmin isminden ziyade ,siyasi bir mensubiyeti belirleyen bir kelime olarak görülmektedir. Yani Türk soyuna mensup olan bütün boylari ve topluluklari ifade etmek üzere milli bir isim haline gelmistir.

Türk'ün Manasi

Türk adina çesitli kaynak ve arastirmalarda türlü manalar verilmistir. Çin kaynaklari Tu-küe (Türk)'ü migfer olarak , Islam kaynaklari ise ses benzetmesine dayanarak terkedilmis,olgunlukçagi ve benzeri manalar vererek yeni anlamlar üretmistir.
XIX. asirda A. Vambery'nin ilmi izaha yakin olan fikrine göre ise Türk kelimesi "TüREMEK"ten gelmektedir. Zira Gökalp bunu "TüRELI" yani kanun ve nizam sahibi olarak açiklamistir.
Ancak Türk sözünün cins isim olarak "GüÇ-KUVVET" manasinda oldugu, buradaki Türk kelimesinin milletin adi olan "Türk" kelimesi ile ayni oldugu A.V. Le Coq tarafindan ileri sürülmüstür. Bu iddia Kök-Türk kitabelerinin çözücüsü olan V. Thomsen tarafindan kabul edilmis,ayni iddia G. Nemeth'in tetkikleri ile de ispat edilmistir.
Ayrica Türk kelimesinin cins isim olarak "ALTAYLI" (Ceyhu ötesi Turanli) kavimlerini ifade etmek üzere 420 yillarina ait bir Pers metninde,daha sonradan 515 hadiseleri dolayisiyla "Türk-Hun"(Kudretli-Hun) tabirleride geçtigi bilinmektedir.
Iran kaynaklarinda Türk sözü "Güzel Insan" karsiliginda kullanilirken, XI. yy'da Kaskarli Mahmut "Türk adinin Türkler'e Tanri tarafindan verildigini " belirterek,"Gençlik,kuvvet,kudret ve olgunluk çagi" demek oldugunu bir kez daha belirtmistir. Tarihçiler ise Türk kelimesinin "Güçlü-Kuvvetli" anlamina geldigini kabul etmektedirler.

Kaynak: Prof. Dr. IBRAHIM KAFESOGLU Türk Milli Kültürü